Trilemma van het monetaire beleid

Extra uitleg

Bij het bepalen van het monetaire beleid, kan een land kiezen uit:

• Zelfstandig monetair beleid: de rente is het belangrijkste instrument van een centrale bank. Een zelfstandig of onafhankelijk monetair beleid wil zeggen dat de centrale bank onafhankelijk van andere landen of centrale banken de rente vaststelt.
• Vrij kapitaalverkeer: we spreken van vrij kapitaalverkeer als kapitaal (geld) zich vrij kan verplaatsen van het ene land naar het andere. Voor gezinnen betekent dit bijvoorbeeld dat zij een bankrekening kunnen openen in het buitenland, kunnen beleggen of investeren in buitenlandse ondernemingen of onroerend goed in het buitenland kunnen kopen. Voor bedrijven betekent dit bijvoorbeeld dat zij kunnen investeren in ondernemingen in andere landen of kunnen lenen waar dat het goedkoopst is.
• Vaste wisselkoers: bij een vaste wisselkoers is er een afgesproken, vaste wisselkoers tussen de munten van twee landen.

Volgens het trilemma van het monetaire beleid zijn maar twee van de bovenstaande drie keuzes tegelijkertijd mogelijk:

Optie A: Een vaste wisselkoers en vrij kapitaalverkeer

Stel dat een land kiest voor een vaste wisselkoers met één of meer andere landen en bovendien kiest voor vrij kapitaalverkeer. Dan kan zij niet kiezen voor zelfstandig monetair beleid (zelfstandig de hoogte van de rente vaststellen). Als het land namelijk zelf de rente vaststelt die afwijkt van de rente op de wereldmarkt, komt door vrij kapitaalverkeer de vaste wisselkoers onder druk te staan:

• Een relatief hoge rente leidt tot een toestroom van kapitaal van beleggers die op zoek zijn naar een hoog rendement (kapitaalimport). De vraag naar de eigen munt neemt toe en de wisselkoers stijgt. De vaste wisselkoersafspraak komt onder druk te staan.
• Een relatief lage rente leidt tot kapitaalexport (beleggers verlaten het land op zoek naar een hoger rendement). Het aanbod van de eigen munt neemt toe en de wisselkoers daalt. De vaste wisselkoersafspraak komt onder druk te staan.

Optie B: Zelfstandig monetair beleid en vrij kapitaalverkeer

Stel dat een land kiest voor zelfstandig monetair beleid en vrij kapitaalverkeer. Dan kan zij niet kiezen voor een vaste wisselkoers. Als het land namelijk een rente vaststelt die afwijkt van de rente op de wereldmarkt, komt door vrij kapitaalverkeer de vaste wisselkoers onder druk te staan. Een vaste wisselkoers moet dan dus worden uitgesloten.

Optie C: Een vaste wisselkoers en zelfstandig monetair beleid.

Stel dat een land kiest voor een vaste wisselkoers en zelfstandig monetair beleid. Dan kan zij niet kiezen voor vrij kapitaalverkeer. Als het land namelijk een rente vaststelt die afwijkt van de rente of de wereldmarkt, komt door vrij kapitaalverkeer de vaste wisselkoers onder druk te staan. Vrij kapitaalverkeer moet dan dus worden uitgesloten.