De omstandigheden waaronder bedrijven met elkaar concurreren, noemen we de marktvorm. Er zijn vijf belangrijke factoren die een marktvorm beschrijven: het aantal aanbieders, marktmacht / marktaandeel van de aanbieders, de heterogeniteit van de producten, toetredingsbarrières en transparantie van de markt.
Economen maken onderscheid tussen verschillende marktvormen: de omstandigheden waaronder bedrijven met elkaar concurreren. De marktvorm met de meeste concurrentie is de marktvorm volkomen concurrentie. Volkomen concurrentie bestaat eigenlijk alleen in de theorie van het vraag- en aanbodmodel. Sommige markten, zoals de aandelenmarkt en de valutamarkt, komen enigszins in de buurt van volkomen concurrentie. Om de werkelijkheid beter te begrijpen, maken economen toch gebruik van dit theoretische model dat een (grote) vereenvoudiging van de werkelijkheid is.
Naast de marktvorm volkomen concurrentie, zijn er drie andere marktvormen: monopolie, monopolistische concurrentie en oligopolie. Je kunt de marktvormen vergelijken aan de hand van vijf kenmerken:
Let op: bij elke marktvorm veronderstellen we dat er veel vragers zijn. Een vrager heeft geen invloed op de prijs.
Er is een belangrijk verschil tussen volkomen concurrentie en de overige marktvormen. Bij volkomen concurrentie wordt de prijs bepaald door vraag en aanbod (marktwerking). De individuele ondernemer heeft geen invloed op de prijs en kan slechts de hoeveelheid aanpassen (de ondernemer is hoeveelheidsaanpasser). Bij de overige marktvormen bepaalt de ondernemer de prijs. De ondernemer is prijszetter.