Loonruimte
Definitie
De loonruimte is het percentage waarmee de lonen maximaal kunnen stijgen als gevolg van de inflatie en de stijging van de (reële) arbeidsproductiviteit.
Extra uitleg
In Nederland wordt vaak gepleit voor loonmatiging om onze internationale concurrentiepositie (ICP) te verbeteren. Bij loonmatiging stijgen de lonen minder dan de arbeidsproductiviteit waardoor de loonkosten per product dalen.
De loonruimte is het percentage waarmee de lonen maximaal kunnen stijgen als gevolg van
- De inflatie (CPI): hogere prijzen leiden tot een hogere omzet en winst bij bedrijven en dus meer ruimte om de lonen te verhogen.
- De stijging van de (reële) arbeidsproductiviteit: door een hogere gemiddelde productie per werknemer dalen de kosten per product en is een loonstijging mogelijk.
Als de loonstijging gelijk is aan de loonruimte, blijft het winstaandeel van de onderneming gelijk.
Je kunt de loonruimte als volgt berekenen:
We kunnen twee situaties onderscheiden:
1. De loonstijging is gelijk aan de loonruimte: het deel van het totale inkomen dat naar arbeid gaat (de arbeidsinkomensquote of AIQ) en het winstaandeel in de productie blijven gelijk. De loonkosten per product (en dus de internationale concurrentiepositie) blijven gelijk.
2. De loonstijging is kleiner dan de loonruimte: het deel van het totale inkomen dat naar arbeid gaat (AIQ) daalt en het winstaandeel in de productie stijgt. De loonkosten per product dalen en de ICP verbetert.
Alle Economie begrippen
- A
- Aanbod van arbeid
- Aanbodoverschot
- Aandeel
- Aanmerkelijk belang
- Aanvullende verzekering
- Aanzuigeffect
- Absoluut kostenvoordeel
- Acceptatieplicht
- Accijns
- Aflossing
- Afnemende meeropbrengsten
- Afromen van het consumentensurplus
- Aftrekpost
- Afwentelen
- Afzet
- Allocatie (van productiefactoren)
- Allocatiefunctie
- Animal spirits
- Annuïteit
- Annuïteitenlening
- Anticyclisch begrotingsbeleid
- AOW
- Appreciatie
- Arbeid
- Arbeidsinkomensquote (AIQ)
- Arbeidsjaar
- Arbeidsmobiliteit
- Arbeidsparticipatie
- Arbeidsproductiviteit (apt)
- Arbeidsverdeling
- Armoedeval
- Asymmetrische informatie
- Automatische conjunctuurstabilisatoren
- Autonome consumptie
- Autonome variabele
- Autoriteit Consument en Markt (ACM)
- Averechtse selectie
- B
- Bankrun
- Basisinkomen
- Basisjaar
- Basisverzekering ziektekosten
- Bedrijfspensioen
- Begrotingsbeleid
- Begrotingssaldo
- Belastbaar inkomen
- Belastbaar vermogen
- Belasting ontduiken
- Belasting ontwijken
- Belastinglek
- Beleggen
- Beroepsbevolking
- Beroepsgeschikte bevolking
- Berovingsprobleem
- Beslisboom
- Best response methode
- Bestedingsevenwicht
- Bestedingsinflatie
- Bestedingsmethode
- Besteedbaar inkomen
- Betalingsbalans
- Betalingsbereidheid
- Bezettingsgraad
- Binnenlands inkomen
- Bonus-malussysteem
- Box 1
- Box 2
- Box 3
- Break-even afzet
- Break-even analyse
- Break-even omzet
- Break-even punt
- Brede welvaart
- Breedte-investering
- Bruto binnenlands product (bbp)
- Brutoloon
- Btw
- Budgetlijn
- C
- Categoriale inkomensverdeling
- Centrale bank
- Chartaal geld
- Collectieve aanbodlijn
- Collectieve arbeidsovereenkomst (cao)
- Collectieve dwang
- Collectieve goederen
- Collectieve lasten
- Collectieve lastendruk
- Collectieve vraaglijn
- Comparatief kostenvoordeel
- Complementaire goederen
- Conjuncturele werkloosheid
- Conjunctuur
- Conjunctuurindicator
- Constante schaalopbrengsten
- Consumentenprijsindex (CPI)
- Consumentensurplus
- Consumentenvertrouwen
- Consumptief krediet
- Consumptiefunctie
- Contante waarde van één bedrag
- Coöperatief spel
- Crowding-out effect
- D
- Deciel
- Deeltijdwerk
- Deflatie
- Degressief belastingtarief
- Degressief variabele kosten
- Dekkingsgraad
- Denivelleren
- Depositogarantiestelsel
- Depreciatie
- Desinvesteringen
- Devaluatie
- Diensten van derden
- Diepte-investering
- Direct opeisbare verplichtingen
- Directe belasting
- Directe ruil
- Dividend
- Doelmatigheidsbeginsel
- Dominante strategie
- Doorlopend krediet
- Draagkrachtbeginsel
- Drempelinkomen
- Duaal mandaat van een centrale bank
- Dumping
- Duopolie
- Dynamisch spel
- E
- Economische en monetaire unie (EMU)
- Economische groei
- Economische kringloop
- Economische scholen en het IS-MB-GA model
- Economische unie
- Effectieve ondergrens nominale rente
- Effectieve vraag (EV)
- Eigen risico
- Eigenwoningforfait
- Eindwaarde van één bedrag
- Elastische vraag
- EMU-normen
- Endogene variabele
- Enkelvoudig mandaat van een centrale bank
- Enkelvoudige interest
- Euribor
- Europese Centrale Bank (ECB)
- Evenwichtshoeveelheid
- Evenwichtsprijs
- Exogene variabele
- F
- Feitelijk monopolie
- Financiële levensloop
- Financiële rekening
- First mover
- Fiscale bijtelling
- Frictiewerkloosheid
- Functies van geld
- Fusie
- G
- GA-curve
- Geaggregeerde aanbod
- Geaggregeerde vraag
- Geïmporteerde inflatie
- Geld
- Geldillusie
- Geldmarkt
- Geldontwaarding
- Geldschepping
- Geldvernietiging
- Geloofwaardige zelfbinding
- Gemeenschappelijke markt
- Gemiddelde belastingdruk
- Gemiddelde constante kosten (GCK)
- Gemiddelde opbrengst (GO)
- Gemiddelde variabele kosten (GVK)
- Gemiddelde winst (GW)
- Gevangenendilemma (prisoner's dilemma)
- GINI-coëfficiënt
- Giraal geld
- Goederen- en dienstenrekening
- Grijze druk
- Groen bbp
- Groene druk
- H
- Harberger driehoek (deadweight loss)
- Heffingskorting
- Heffingsvrij vermogen
- Herfinanciering
- Herhaald spel
- Herverdelingsfunctie
- Heterogene producten
- Hoeveelheidsaanpasser
- Homogene producten
- Hoogconjunctuur
- Human capital
- Human Development Index (HDI)
- Huur
- Huurkoop
- Hyperinflatie
- Hypotheek
- Hypotheeklening
- Hypotheekrenteaftrek
- I
- i/a ratio
- Incidentele loonstijging
- Indexcijfer
- Indexeren
- Indirecte belasting
- Indirecte ruil
- Individuele aanbodlijn
- Individuele arbeidsovereenkomst
- Individuele goederen
- Individuele vraaglijn
- Inelastische vraag
- Infant industry
- Inferieure goederen
- Inflatie
- Inflatieverwachting
- Informele economie
- Inkomenseffect
- Inkomenselasticiteit
- Inkomensevenwicht
- Inkomensoverdrachten
- Inkomensrekening
- Inkomstenbelasting
- Inkoopwaarde van de omzet
- Innovatie
- Interbancaire geldmarkt
- Internaliseren van een extern effect
- Internationale concurrentiepositie (ICP)
- Intertemporele budgetlijn
- Interveniëren
- Intrinsieke waarde van geld
- Inverdieneffect
- IS-curve
- IS-MB blok
- IS-MB-GA model
- K
- Kapitaal
- Kapitaaldekkingsstelsel
- Kapitaalexport
- Kapitaalgoederen
- Kapitaalimport
- Kapitaalintensief
- Kapitaalmarkt
- Kapitaalproductiviteit
- Kartelvorming
- Keynes(iaans)
- Keynesiaans kruis
- Keynesiaans model
- Klassieken
- Koopkracht
- Kopen op afbetaling
- Kortlopende termijndeposito's
- Kosteninflatie
- Kostprijs (GTK)
- Krappe arbeidsmarkt
- Kruiselingse prijselasticiteit van de vraag
- Kwalitatieve structurele werkloosheid
- Kwantitatieve structurele werkloosheid
- Kwantitatieve verruiming
- Kwintiel
- L
- Laagconjunctuur
- Langlopende termijndeposito's
- Levensverzekering
- Leveringsbereidheid
- Libor
- Lineaire lening
- Liquide middelen
- Liquiditeitsoverschot
- Liquiditeitspercentage (dekkingspercentage)
- Liquiditeitstekort (bank)
- Liquiditeitsval
- Loon
- Loon- en prijsrigiditeit
- Loon-prijsspiraal
- Loonheffing
- Loonkosten
- Loonkosten per product
- Loonmatiging
- Loonruimte
- Loonstarheid
- Lopende rekening
- Lorenzcurve
- Luxe goederen
- M
- Maatschappelijke geldhoeveelheid
- Maatschappelijke welvaart
- Macro-economische identiteit
- Marginale belastingdruk
- Marginale consumptiequote
- Marginale kosten (MK)
- Marginale opbrengst (MO)
- Marginale spaarquote
- Marketingmix (4 P's)
- Marktevenwicht
- Marktfalen
- Marktmechanisme (prijsmechanisme)
- Maximale totale omzet (MO = 0)
- Maximale totale winst (MO = MK)
- Maximumprijs
- MB-curve
- Meeliftgedrag
- Micro-economie
- Minimumloon
- Minimumprijs
- Monitor Brede Welvaart
- Monopolie
- Monopolistische concurrentie
- Moral hazard (moreel wangedrag)
- Multiplier
- Multipliereffect
- Muntunie
- N
- Nash-evenwicht
- Nationale spaarsaldo
- Natuur
- Natuurlijke werkloosheid
- Negatieve externe effecten
- Nettoloon
- Niet-beroepsbevolking
- Niet-coöperatief spel
- Nivelleren
- Nominaal inkomen
- Nominale waarde van geld
- Non-tarifaire protectie
- O
- Objectieve methode
- Obligatie
- Octrooi (patent)
- Oligopolie
- Omslagstelsel
- Omzet
- Onderbesteding
- Onderhandse lening
- Ongeloofwaardige zelfbinding
- Ontmoedigingseffect
- Open economie
- Opofferingskosten
- Output gap
- Overbesteding
- Overdrachtsbelasting
- Overdrachtsinkomen
- Overheidsbestedingen
- Overheidsconsumptie
- Overheidsinvesteringen
- Overheidsmonopolie
- Overheidsuitgaven
- P
- p/a ratio
- Pacht
- Pareto efficiënt
- Participatiegraad
- Particuliere spaarsaldo (S - I)
- Pay-off
- Pay-off matrix
- Percentiel
- Percentielenratio
- Personele inkomensverdeling
- Persoonlijke lening
- Positieve externe effecten
- Potentiële beroepsbevolking
- Premiedifferentiatie
- Prijsafzetlijn
- Prijscompensatie
- Prijsdifferentiatie
- Prijsdiscriminatie
- Prijselasticiteit van de vraag
- Prijsindexcijfer
- Prijsstabiliteit
- Prijsverhogende belasting
- Prijsverlagende subsidie
- Prijszetter
- Prijzenoorlog
- Primair inkomen
- Primaire goederen
- Primaire inkomensverdeling
- Principaal-agentprobleem
- Procent
- Procentpunt
- Procyclisch begrotingsbeleid
- Producentensurplus
- Producentenvertrouwen
- Produceren
- Productdifferentiatie
- Productiecapaciteit
- Productiefactoren
- Productiefunctie
- Productiequotum
- Profijtbeginsel
- Progressief belastingtarief
- Progressief variabele kosten
- Promille
- Proportioneel belastingtarief
- Proportioneel variabele kosten
- Protectie van de handel
- R
- Reëel bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking
- Reëel inkomen
- Refi-rente
- Rekening courant krediet
- Rente
- Reserveverplichtingen
- Resultaat voor winstbelasting
- Revaluatie
- Risico-aversiteit
- Rood staan
- Ruilen over de tijd
- Ruime arbeidsmarkt
- Ruime geldhoeveelheid
- S
- Saldo lopende rekening (E - M)
- Samengestelde interest
- Schaars
- Schaarste
- Schadeverzekering
- Secundair inkomen
- Secundaire inkomensverdeling
- Seizoenswerkloosheid
- Sequentieel spel
- Sociaal Economische Raad (SER)
- Sociale norm
- Sociale verzekeringen
- Sociale voorzieningen
- Solidariteit
- Spaardeposito
- Spaarfunctie
- Spaarlek
- Sparen
- Speltheorie
- Staatsobligatie
- Staatspensioen
- Staatsschuld
- Stabiliseringsfunctie
- Stagflatie
- Statisch spel
- Stichting van de Arbeid
- Stroomgrootheid
- Structurele werkloosheid
- Structuur
- Subjectieve methode
- Substitutie (geldhoeveelheid)
- Substitutie-effect
- Substitutiegoederen
- T
- Tarifaire protectie
- Tegoed bij de centrale bank
- Theorie van de optimale valutagebieden
- Tijdsvoorkeur
- Toegevoegde waarde
- Toegevoegde waarde van de overheid
- Toeslag (belastingdienst)
- Totale constante kosten (TCK)
- Totale factorproductiviteit
- Totale kosten (TK)
- Totale opbrengst (TO)
- Totale surplus
- Totale variabele kosten (TVK)
- Totale winst (TW)
- Transformatie (geldhoeveelheid)
- Trilemma van het monetaire beleid
- V
- Vacatures
- Vakbond
- Valuta-interventie
- Valutareserve
- Valutaspeculatie
- Vaste wisselkoers
- Vennootschapsbelasting
- Verborgen werkgelegenheid
- Verborgen werkloosheid
- Vermogen
- Vermogensmarkt
- Vermogensverdeling
- Verzadigingsinkomen
- Verzonken kosten
- Vlaktaks
- Volkomen concurrentie
- Volksverzekeringen
- Voorraadgrootheid
- Vraag naar arbeid
- Vraagoverschot
- Vrijhandelszone
- W
- Waardevast
- Wederzijdse schuldaanvaarding
- Weglekeffect
- Welvaartsvast
- Welzijn
- Werkgelegenheid
- Werkgeversorganisatie
- Werkgeverssurplus
- Werkgeverswig
- Werkloosheid
- Werkloze beroepsbevolking
- Werknemerssurplus
- Werknemersverzekeringen
- Werknemerswig
- Werkzame beroepsbevolking
- Wet van de comparatieve kostenvoordelen (David Ricardo)
- Wet van de toe- en afnemende meeropbrengst
- Wig
- Winst
- Winstmarge
- Wisselkoers
- World Happiness Index
- WOZ-waarde