Monopolie

Extra uitleg

Er zijn twee soorten monopolie:

• Overheidsmonopolie: een overheidsmonopolie ontstaat door een wet of een overheidsmaatregel (bijvoorbeeld waterlevering, NS op grootste delen van het spoor). Een overheid kan hiertoe besluiten als zij de eigen industrie wil beschermen of de kwaliteit en onafhankelijkheid van een product of dienst wil garanderen.
• Feitelijk monopolie: er is sprake van een feitelijk monopolie als één bedrijf alle concurrenten uit de markt heeft gewerkt, met behulp van een technologische voorsprong of een patent of octrooi (= wettelijk alleenrecht om gedurende een bepaalde tijd een product te maken). Denk hierbij bijvoorbeeld aan medicijnen.

Een monopolie heeft zowel voor- als nadelen voor de consument:

• Voordeel voor consument: door op grote schaal te produceren kan een monopolist goedkoper produceren en dus een lagere prijs vragen.
• Nadelen voor consument: door gebrek aan concurrentie krijgt de consument te maken met hogere prijzen, minder keuze en minder innovatie (voor de monopolist is er geen noodzaak om te vernieuwen).

De marktmacht van monopolisten is groot maar wordt beperkt door concurrentie (nieuwe ondernemingen kunnen de markt betreden, een hogere prijs leidt tot minder klanten) en twee concurrentiewaakhonden:de Autoriteit Consument & Markt (ACM) en de Europese Commissie. Zij houden toezicht op concurrentie tussen bedrijven en delen boetes uit als bedrijven zich niet aan de regels houden.

Uitlegvideo

Een uitlegvideo over de belangrijkste kenmerken van de verschillende marktvormen. In deze video ligt de nadruk op de marktvormen volkomen concurrentie en monopolie.