Consumentenprijsindex (CPI)

Definitie

De consumentenprijsindex (CPI) is een samengesteld gewogen prijsindexcijfer dat het prijsverloop weergeeft van een pakket goederen en diensten zoals dit gemiddeld wordt aangeschaft door alle huishoudens in Nederland.

Extra uitleg Rekenvoorbeeld Uitlegvideo

Extra uitleg

Inflatie wordt door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) gemeten met het consumentenprijsindexcijfer (CPI). Het CBS berekent de consumentenprijsindex in drie stappen:

Stap 1: eerst wordt voor elk product een enkelvoudig of partieel prijsindexcijfer berekend.
Stap 2: vervolgens krijgt ieder product een gewicht (wegingsfactor) dat aangeeft hoe belangrijk dit product is in het consumptiepatroon van de gemiddelde Nederlander.
Stap 3: tot slot worden de enkelvoudige prijsindexcijfers met behulp van de wegingsfactoren samengevoegd tot een samengesteld gewogen prijsindexcijfer.

Het consumentenprijsindexcijfer is een samengesteld gewogen prijsindexcijfer:

Samengesteld: de partiële of enkelvoudige indexcijfers van de verschillende productgroepen worden samengevoegd tot één indexcijfer.
Gewogen: het CBS bepaalt voor ieder product een wegingsfactor. De wegingsfactor van een product geeft aan welk deel van het inkomen aan het product wordt besteed. Hoe groter het aandeel, hoe zwaarder de productgroep meetelt in de berekening van het CPI.

Rekenvoorbeeld

Van de producten brood, bananen en koffie zijn de onderstaande prijsindexcijfers bekend. Door de wegingsfactor te vermenigvuldigen met de respectievelijke prijsindexcijfers wordt de gemiddelde prijsstijging bepaald.

Samengesteld ongewogen prijsindexijfer: de wegingsfactor voor de drie producten is gelijk aan 33,3%. Alle drie producten wegen even zwaar mee in het gemiddelde prijsindexcijfer.
Samengesteld gewogen prijsindexcijfer: de wegingsfactoren zijn niet gelijk. Brood weegt het zwaarst mee (60%) en bananen het minst zwaar (10%).

Conclusie: de gemiddelde prijsstijging bij het samengesteld ongewogen prijsindexcijfer is hoger dan bij het samengesteld gewogen prijsindexcijfer. Dit wordt veroorzaakt door de categorie bananen: de wegingsfactor van bananen is relatief laag (10%), terwijl het prijsindexcijfer van bananen (125,1) relatief hoog is ten opzichte van brood en koffie.