Het gevangenendilemma (prisoner's dilemma) is in de speltheorie een bijzondere variant van het spel, waarbij het nastreven van het eigen belang door de spelers leidt tot een evenwicht dat ongunstiger is dan het evenwicht dat ontstaat als het collectieve belang wordt nagestreefd.
In onderstaand voorbeeld is sprake van een gevangenendilemma. Voor beide spelers is de dominante strategie zwart. Voor jou geldt bijvoorbeeld dat, ongeacht de keuze van jouw tegenstander, zwart het beste resultaat oplevert:
Er ontstaat een Nash-evenwicht met opbrengst (2 ; 2). De uitkomst van dit spel is suboptimaal: voor beide spelers is rood beter (8 in plaats van 2).
Een uitlegvideo over het gevangenendilemma en het Nash-evenwicht.